shanty (ang. l.mn. shanties; szanta, l.mn. sznaty)

      Szanty to pieśni pracy marynarzy śpiewane na wielkich żaglowcach, których złote lata przypadają na przełom XVIII, XIX w. Do Polski "sprowadzone" ponad 20 lat temu, zyskują coraz większą popularność. Najpierw tłumaczone z języka angielskiego, później pisane przez naszych śpiewających żeglarzy, jak nigdzie na świecie przechodziły wiele transformacji. Dzisiaj śpiewa się szanty klasyczne - te przypominające pracę na żaglowcach; pieśni kubryku - śpiewane w tawernach i pod pokładem żaglowca, dziś brzmią w niektórych aranżacjach bardzo nowocześnie; ballady rybackie czy wreszcie zupełnie polski produkt - mazurska piosenka żeglarska i piosenki dla dzieci.
      O popularności szant świadczyć może imponująca ilość festiwali i przeglądów tej piosenki ponad 20 rocznie z których wymienić należy: "Szanty w Giżycku", "Wiatrak" w Świnoujściu, "Szanty w Mikołajkach", "Bałtycki Festiwal Piosenki Morskiej" w Gdyni, "Szanty we Wrocławiu" czy wreszcie Międzynarodowy Festiwal Piosenki Żeglarskiej "Shanties" w Krakowie.
      Najlepsze zespoły szantowe grają w Polsce rocznie po ponad 50 koncertów, a ilość wydanych kaset i płyt CD obejmuje już przypuszczalnie setki tytułów.

      Od 1981 roku pod koniec lutego w Krakowie, ponad 500 km od morza odbywa się Festiwal Piosenki Żeglarskiej "Shanties". Idea krakowskiego festiwalu pojawiła się w 1981 r. Zorganizowany wówczas festiwal miał charakter kameralnego spotkania w piwnicach jednego z domów kultury (20 wykonawców i około 100 widzów). W 1987 roku do Krakowa po raz pierwszy zostali zaproszeni wykonawcy z Anglii, Holandii i Szwecji, a Festiwal przyjął charakter międzynarodowy. Wtedy to po raz pierwszy gośćmi festiwalu były światowej sławy zespoły szantowe z Anglii: Bristol Shantymen, Sollent Breezes, Stormalong John oraz nieżyjący już dziś Stan Hugill - człowiek legenda, ostatni szantymen pracujący na żaglowcach, marynarz, pisarz, poeta, malarz marynista. Od tego czasu Festiwal krakowski stał się jednym z największych festiwali pieśni morskiej w świecie zyskując sobie uznanie u organizatorów festiwali w Liverpool, Karlskronie czy Rotterdamie. Obok laureatów przeglądów piosenki żeglarskiej z całej Polski i zaproszonych gości, w koncertach brali udział soliści i zespoły z różnych stron świata m.in z Anglii, Czechosłowacji (1989), Estonii, Finlandii, Francji, Holandii, Irlandii, Kanady, Niemiec, Norwegii, Stanów Zjednoczonych, Szwecji, Ukrainy, a nawet z Wietnamu. Dwukrotnie gościliśmy wspomnianego Stana Hugila.
      Festiwal to także lekcja historii. Zawarta w motywie przewodnim, jaki towarzyszy każdej edycji przybliża publiczności świat dawnych żaglowców. Były więc tematem: "Wielkie Odkrycia Geograficzne XV wieku", "Bitwy Morskie", "Piraci", "Wielorybnicze Shanties" czy "W drodze na Horn" o wyprawie polskiego żaglowca "Zawisza Czarny" dookoła Ameryki Południowej.
      Krakowskie Shanties były i są niejednokrotnie kolebką wielu żeglarskich szlagierów, które na stałe weszły w kanon klasyki piosenki żeglarskiej, jest także miejscem, gdzie obecnie najpopularniejsze zespoły rozpoczynały swoją karierę szantową. Stare Dzwony, Packet, Ryczące Dwudziestki, Mechanicy Shanty, Cztery Refy, Zejman i Garkumpel, to tylko niektórzy zdobywcy wielu nagród w kraju i za granicą związani od samego początku z krakowskim festiwalem.
      Obecnie w swojej ponad 25 letniej tradycji jest jednym z największych festiwali piosenki żeglarskiej na świecie. Bierze w nim udział ok. 35 zespołów i solistów z kraju i z zagranicy (razem ponad 250 wykonawców), organizowanych jest 8 koncertów, w których uczestniczy ok. 10.000 widzów z całej Polski. Równolegle z festiwalem w całym Krakowie odbywają się liczne imprezy towarzyszące: spotkania żeglarzy, przeglądy filmów, wystawy malarstwa i fotografii, targi.
      Festiwal na stałe wrósł w pejzaż krakowskich wydarzeń kulturalnych, jest ujęty w kalendarium imprez Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Krakowa. Co roku odbywa się pod Honorowym Patronatem Prezydenta Miasta Krakowa oraz Wojewody Małopolskiego i Polskiego Związku Żeglarskiego.

      Festiwal jest swoistym świętem żeglarzy, którzy przyjeżdżają do Krakowa z całego kraju a nawet z zagranicy, aby wspólnie uczestniczyć w koncertach, spotkać przyjaciół, zaplanować kolejne rejsy i wyprawy żeglarskie.